Micronutrients မ်ားမွာ ဗီတာမင္မ်ား ႏွင့္ သတၱဳဓါတ္မ်ား ဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးရွိၿပီး ၎တို႔ကို ခႏၶာကိုယ္ အတြင္း ဇီ၀ကမၼ လုပ္ငန္းမ်ား ပံုမွန္ လည္ပတ္ ႏိုင္ရန္အတြက္ အကူ အင္ဇိုင္း အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ထိန္းညွိ ေပးသည့္အရာမ်ား အျဖစ္ လည္းေကာင္း ခႏၶာကိုယ္ အတြက္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါသည္။ Macronutrients ( အႀကီးစား အာဟာရမ်ား) အေၾကာင္း ကို ပထမပိုင္းတြင္ တင္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္၍ ဤ ဒုတိယ ပိုင္းတြင္ Micronutrients ( အေသးစား အဟာရမ်ား) ၏ အလုပ္ လုပ္ပံုႏွင့္ ရႏုိင္သည့္ အစားအစာ၊ စားသံုး သင့္သည့္ ပမာဏႏွင့္ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက ျဖစ္လာ ႏိုင္သည့္ ျပႆနာမ်ား ကို တင္ျပ လိုက္ပါသည္။
1. ဗီတာမင္မ်ား (Vitamins)
ဗီတာမင္ကို ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေသာ ဗီတာမင္ (Water-soluble Vitamins) ႏွင့္ ဆီတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေသာ ဗီတာမင္ (Fat-soluble Vitamins) ဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳး ခြဲျခား ထား ပါသည္။ ဗီတာမင္ C ႏွင့္ B အုပ္စု၀င္ မ်ားသည္ ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္သည့္ ဗီတာမင္မ်ားျဖစ္ၿပီး ဗီတာမင္ A, D, E ႏွင့္ K မ်ားသည္ အဆီတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေသာ ဗီတာမင္မ်ား ျဖစ္သည္။ ကြဲျပား သည္မွာ အဆီတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေသာ ဗီထာမင္ တခ်ိဳ႔ကို ခႏၶာကိုယ္ မွ ထဲမွာပင္ ထုတ္လုပ္ ေသာ ေၾကာင့္ အစားအစာ မ်ားတြင္ ၀ါ၀င္ရန္ မလုိပါ၊ သို႔ေသာ္ လည္း ၎တို႔၏ အသံုး၀င္ပံုႏွင့္ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက ျဖစ္လာ ႏိုင္သည့္ ျပႆနာ မ်ားကို သိရွိထား ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေသာ ဗီတာမင္မ်ား သည္ ခႏၶာကိုယ္ ထဲတြင္ သိုေလွာင္ ထားျခင္း မရွိ ေသာ ေၾကာင့္ ေန႔စဥ္ ပံုမွန္ စားသံုးရန္ လိုအပ္သည့္ မရွိမျဖစ္ သည့္ အာဟာရ မ်ား ျဖစ္သည္။
ဗီတာမင္ A
ခႏၶာကိုယ္ အတြင္း အေပၚရံ ဆဲလ္မ်ားႏွင့္ ခၽြဲသလိပ္ ရွိရာဆဲလ္ ( Mucosa cells) ကို ပံုမွန္ ဖြဲ႔စည္း ေစ၍ အလင္းေရာင္ နည္းေသာ ေနရာတြင္ အျမင္ အာရံုကို ပိုမို ၾကည္လင္ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ ေပးသည္။ ၎ကို တိရိစာၦန္ ထြက္ အစားအစာမ်ား၊ ေဂၚဖီထုပ္၊ ဆလတ္ရြက္ မံုလာဥစသည့္ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္မ်ား ႏွင့္ အသီးႏွံ အမ်ိဳးမ်ိဳး တြင္ ရႏိုင္ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက ညဘက္ မျမင္ရျခင္း၊ အေရျပား ၾကမ္း၍ ေျခာက္ျခင္း ႏွင့္ ေရရွည္ ခ်ိဳ႔တဲ့ေနပါက မ်က္ၾကည္လႊာ ေျခာက္ခမ္း တြန္႔လိမ္ၿပီး မ်က္စိကြယ္ သည္ အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
ဗီတာမင္ B1
ကာဗြန္ ဟိုက္ဒရိတ္အစာ ဇီ၀ကမၼ လုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ နာ့ဗ္ဆဲလ္မ်ား အဟာရအတြက္ အေထာက္အကူ ျပဳေပးသည္။ ၎ကို ကစီဓါတ္ အစာမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ပဲ၊ အသား၊ အာလူးႏွင့္ သစ္ေစ့မ်ား၊ လိေမၼာ္သီး၊ ဖရဲသီးႏွင့္ ေထာပတ္သီး မ်ားတြင္ ရႏိုင္ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက အစား အေသာက္ပ်က္ျခင္း၊ အျပင္ပိုင္း နာ့ဗ္ေၾကာ ေရာင္ျခင္း (neuritis)၊ Beriberi ဟုေခၚသည့္ ေဖၚေရာင္ျခင္း ( Wet beriberi) သို႔မဟုတ္ အလြန္အမင္း ပိန္ခ်ံဳးျခင္း (Dry beriberi) စသည့္တို႔ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။ ေရရွည္ ျဖစ္ေနပါက အာရံုေၾကာမ်ား ပ်က္စီး ယိုယြင္း လာျခင္းႏွင့္ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင့္ အသက္ ဆံုးရံႈး သည္အထိ ျဖစ္ႏိုင္ ပါသည္။
ဗီတာမင္ B2
၎ကို ကာဗြန္ ဟိုက္ဒရိတ္အျပင္ အသားဓါတ္ ဇီ၀ကမၼ လုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ ေသြးနီဥ ထုတ္လုပ္သည့္ ေနရာတြင္ အသံုးျပဳ ပါသည္။ ၎ကို အသည္း၊ ႏို႔၊ ဥမ်ားႏွင့္ ကီ၀ီသီး မ်ားတြင္ ရႏိုင္ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက အေရျပား၊ လွ်ာႏွင့္ ပါးစပ္အခၽြဲအေျမွးပါး ေရာင္ရမ္းျခင္း (angular stoma titis)၊ ႏႈတ္ခမ္းကြဲၿပီး က်ီးကန္း ပါးစပ္နာ ျဖစ္ျဖင္း၊ ေျခဖ၀ါးမ်ား ပူစပ္ပူေလာင္ျဖစ္ျခင္း၊ မ်က္စိယားၿပီး ပူစပ္ပူေလာင္ျဖစ္ျဖင္းႏွင့္ အလင္းေရာင္ အေပၚ ခံႏိုင္ရည္ မရွိျခင္း တို႔ကို ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါသည္။
ဗီတာမင္ B3
အေပၚယံ ေသြးေၾကာကို က်ယ္ေစျခင္း၊ အဆီဓါတ္ႏွင့္ ေကာ္လက္ စေရာလ္ကို က်ဆင္း ေစျခင္း အတြက္ အသံုးျပဳ သည့္အျပင္ အေရးႀကီး သည့္ တစ္ရွဴးမ်ား အသက္ရွဴ သည့္ လုပ္ငန္းတြင္ လိုအပ္ေသာ အင္ဇိုင္းကို ၎မွ ဖြဲ႔စည္း ေပးပါသည္။ ၎ကို ဗီတာမင္ B2 ပါ အစားအစာ မ်ားတြင္ ရႏုိင္သည့္အျပင္ ငွာက္ေပ်ာသီး၊ ဖရဲသီး၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီးႏွင့္ မက္မန္းသီး မ်ားတြင္ လည္း ရႏိုင္ပါသည္။ ခ်ိဳ႕တဲ့ပါက အေရျပား ေရာင္ျခင္း၊ ၀မ္းေလွ်ာျခင္း၊ စိတ္ဓါတ္က် ျခင္းမ်ား ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါသည္။
ဗီတာမင္ B6
ကာဗြန္ ဟိုက္ဒရိတ္၊ အဆီဓါတ္၊ အသားဓါတ္ စသည့္ တို႔၏ ဇီ၀ကမၼ လုပ္ငန္း မ်ား အတြက္ အကူ အင္ဇိုင္းအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ ေပးသည္။ ထို႔အျပင္ ေသြးနီဥထဲရွိ ခႏၶာကိုယ္ အတြက္ ေအာက္စီက်င္ သယ္ေဆာင္ ေပးသည့္ ဟီမိုဂလိုဘင္ ေမာ္လီက်ဴးကို ဖြဲ႔စည္းရာ တြင္လည္း အကူအညီ ေပးသည္။ ၎ကို အာဟာရ အႀကီးစား အမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ ရႏိုင္ၿပီး ေထာပတ္သီး၊ ငွက္ေပ်ာသီးႏွင့္ ဖရဲသီးမ်ားတြင္ ရႏိုင္ပါသည္။ ခ်ိဳ႕တဲ့ပါက ပါးစပ္ အေျမွးပါး ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ အျပင္ပိုင္း နာ့ဗ္ေၾကာ ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ ႏွတ္ခမ္းကြဲျခင္းႏွင့္ ေသြးအားနည္း ေရာဂါ တမ်ိဳး (Hypochromic anaemia) တို႔ကို ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါသည္။
ဗီတာမင္ B12
ဆဲလ္မ်ား ပံုမွန္ ႀကီးထြားမႈ၊ အေပၚယံ ဆဲလ္မ်ား ထုတ္လုပ္မႈ၊ ေသြးနီဥ ထုတ္လုပ္မႈႏွင့္ အာရံုေၾကာ စနစ္ရွိ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ထိန္းသိမ္း ရာ တြင္ မရွိမျဖစ္ အသံုးျပဳရန္ လိုအပ္ ပါသည္။ ၎ကို တိရိစာၦန္ထြက္ အစားအစာ မ်ားမွသာ ရရွိႏိုင္ၿပီး ဟင္းသီး ဟင္းရြက္၊ အသီးႏွံ မ်ား အပါအ၀င္ မည္သည့္ အပင္ထြက္ အစားအစာ မ်ားမွ မရႏိုင္ပါ။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက ေသြးအားနည္း ေရာဂါတခ်ိဳ႔ ( Pernicious Anaemia) ရႏိုင္ၿပီး နာ့ဗ္ေၾကာ စနစ္ ပ်က္စီး ႏိုင္ပါသည္။
ဗီတာမင္ C
အနာ ဒဏ္ရာမ်ား က်က္လြယ္ေစျခင္း၊ ေရာဂါကို ခံႏိုင္ရည္ရွိေစျခင္း၊ ကာဗြန္ဟိုက္ဒရိတ္ႏွင့္ သံဓါတ္ အစာေျခဖ်က္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္၊ အဆီ ႏွင့္ အသားဓါတ္ ထုတ္လုပ္မႈ၊ သြား၊ အရိုးႏွင့္ ဆံခ်ည္မွ်င္ ေသြးေၾကာ နံရံမ်ားအား ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္မႈ၊ အဆိပ္ ျဖစ္ေစသည့္ အရာ မ်ားအား ခုခံတိုက္ဖ်က္မႈ၊ သံဓါတ္ စုပ္ယူမႈ၊ ေသြးနီဥ ထုတ္လုပ္မႈ၊ ဆဲ အတြင္းရွိ ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္မႈ စသည့္အတြက္ ဗီတာမင္ စီကို မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါသည္။ ၎ကို အခ်ဥ္ ဓါတ္ရွိေသာ လတ္ဆတ္ သည့္ မည္သည့္ အစားအစာ မ်ားတြင္ မဆို ေပါမ်ားစြာ ရရွိႏိုင္ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက Scurvy ဟု ေခၚသည့္ ေရာဂါကို ရရွိနိုင္ၿပီး သြားဖံုး ေရာင္၍ ေသြးထြက္ျခင္း၊ ေမြးညင္းေပါက္ ပတ္လည္တြင္ ေသးငယ္ေသာ အနီစက္မ်ား ေပၚျခင္း၊ အေရျပား ေအာက္ရွိ ေပ်ာက္ၿပီးေသာ အနာ ဒဏ္ရာ ေဟာင္းမွ ေသြးျပန္ ထြက္ႏိုင္ျခင္း စသည့္ လကၡဏာ မ်ား ကို ေတြ႔ႏိုင္ ပါသည္။
ဗီတာမင္ D
ကယ္လစီယံ (ထံုးဓါတ္) ႏွင့္ တျခား သတၱဳဓါတ္ တခ်ိဳ႔ကို မွ်ေျခ ထိန္းညွိ ေပးျခင္း၊ အူသိမ္မွ ကယ္လ္စီယံႏွင့္ ေဖာ့စ္ဖိတ္ စုပ္ယူရာ တြင္ အကူအညီ ေပးသည္။ ၎ကို ခႏၶာကိုယ္ အတြင္းရွိ ေကာ္လက္ စထေရာလ္ ႏွင့္ ေနေရာင္ျခည္ တို႔ ေပါင္းစပ္ၿပီး ထုတ္လုပ္ ပါသည္။ အသည္း ႏွင့္ ငါးအဆီမ်ားတြင္ အဓိက ရႏိုင္ၿပီး ၎ကို အက်ိဳးျပဳ ေကာ္လက္စေရာလ္ အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ ေစပါသည္။ ၎အတြက္ တျခားေသာ သီးသန္႔ အစားအစာမ်ား စားရန္ မလိုပဲ ေနရာင္ျခည္ကို အေရျပားႏွင့္ ထိေတြ႔ခြင့္ အပူပိုင္း ေဒသတြင္ တေန႔ ၁၀ မိႏွစ္ ၁၅ မိႏွစ္ခန္႔၊ အေအးပိုင္း ေဒသတြင္ ထိုထက္ပို၍ ရရွိပါက လံုေလာက္ ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ ပါက လူႀကီးမ်ားတြင္ Osteomalacia ႏွင့္ ကေလး မ်ားတြင္ Rickets ဟုေခၚသည့္ အရိုးေပ်ာ့ျခင္း ႏွင့္ အရိုး ေကြးျခင္း ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ ပါသည္။
ဗီတာမင္ E
ခႏၶာကိုယ္ကို အဆိပ္ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ အရာမ်ားကို တိုက္ဖ်က္ျခင္း ႏွင့္ ျပည့္၀ဆီ (Saturated Fat) မ်ား ေၾကာင့္ ေသြးေၾကာ ပိတ္ေစ ႏိုင္သည့္ အေျခအေန မ်ားကို ကာကြယ္ ေပးသည္။ ၎ကို အဓိက အားျဖင့္ အသီးအရြက္၊ Unsaturated Fats (ဥပမာ- သံလြင္ဆီ၊ ပဲပုပ္ပဲဆီ၊ ငါးဆီ၊ ေနၾကာပန္း ဆီ စသည့္) မ်ား၊ ဥ၊ ေထာပတ္၊ ၾကမ္းသည့္ ကစီဓါတ္ (ဥပမာ- လံုးတီးဆန္၊ ဂ်ံဳၾကမ္း) စသည္ အစားအစာ မ်ားတြင္ ရႏိုင္ ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက ေသြးအားနည္း ေရာဂါႏွင့္ အစာ စုပ္ယူမႈ ခ်ိဳ႔တဲ့သည့္ ေရာဂါ ရွိသည့္ လူႀကီးမ်ား တြင္ အာရံု မစူးစိုက္ ႏိုင္မႈမ်ား ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါသည္။
ဗီတာမင္ K
အသည္း တြင္း ရွိ ေသြးခဲသည့္ အရာမ်ားကို ထုတ္လုပ္ရာ တြင္ အသံုး ျပဳသည္။ ေသြး ေပ်ာ္ေစသည့္ အစားအစာမ်ား သို႔မဟုတ္ ေဆးမ်ား ၏ သက္ေရာက္မႈကို ပိတ္ပင္ တားဆီး သည္။ ဗီတာမင္ E ကို အူမႀကီး အတြင္းရွိ ဘက္တီးရီးယား မ်ားက ထုတ္လုပ္ ေပး ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက ေသြးထြက္ လြယ္ကူျခင္း၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ တြင္ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက ေမြးခါစ ကေလးတြင္ ေသြးထြက္ လြန္သည့္ ေရာဂါ ရႏိုင္ ပါသည္။
၂။ သတၱဓါတ္မ်ား
သတၱဳဓါတ္အားလံုးသည္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္ၿပီး ထံုးဓါတ္ႏွင့္ သံဓါတ္ ႏွစ္ခုမွလြဲ၍ တျခားေသာ သတၱဳဓါတ္မ်ားသည္ အစာ ေကာင္းစြာ စား ႏိုင္သူ မ်ားအတြက္ သာမာန္ အားျဖင့္ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈ နည္းပါး ပါသည္။ သံဓါတ္ႏွင့္ ထံုးဓါတ္ ႏွစ္ခုသာ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈမ်ားၿပီး တျခားေသာ သတၱဳဓါတ္ မ်ားကို ၀မ္း သြားျခင္း၊ ေသြးထြက္ လြန္ျခင္းႏွင့္ အန္မ်ားျခင္း စသည့္ ရုတ္တရက္ ေရာဂါ တခုခု ၀င္ေရာက္ လာမွသာ ျဖစ္ေလ့ ရွိပါသည္။
ထံုးဓါတ္ (Calcium)
ထံုးဓါတ္ သည္ အရိုး ႏွင့္ သြား ပံုမွန္ဖြ႔ံၿဖိဳးရန္အတြက္ အထူး အေရးႀကီးပါသည္။ ထို႔အျပင္ ႏွလံုး ၾကြက္သားႏွင့္ အာရံုေၾကာ စနစ္ လုပ္ငန္း လုပ္ေဆာင္ ရာတြင္ ပါ၀င္ျခင္း၊ ေသြးကို အဆင့္ဆင့္ ျပဳျပင္ရာတြင္ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ေဟာ္မုန္းမ်ားႏွင့္ အာရံုေၾကာ ျဖန္႔က်က္သည့္ အစိတ္အပိုင္း မ်ားကို သိုေလွာင္ ေပးျခင္းႏွင့္ ထုတ္ေပးျခင္း၊ ဗီတာမင္ B12 ကို စုပ္ယူရာတြင္ အကူအညီ ေပးျခင္း စသည္ တို႔အတြက္ ကယ္လ္စီယံကို မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါသည္။ ႏို႔ထြက္ ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ အသား ငါးမ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ရႏိုင္ပါသည္။
သံဓါတ္ (Iron)
ခႏၶာကိုယ္ ထဲရွိ ေအာက္စီဂ်င္ သယ္ေဆာင္ ေပးေနသည့္ ဟီမို ဂလိုဘင္ အသြင္ျဖင့္ အသံုးျပဳပါသည္။ ၎ ကို အသား၊ အသည္းႏွင့္ အစိမ္း ရင့္ေရာင္ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္ မ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရပါသည္။
Magnesium
အင္ဇိုင္း မ်ား၏ လုပ္ငန္းစဥ္၊ စားသံုး၍ ပိုလွ်ံေသာ ဂလူးကို႔စ္ကို အသည္းထဲ၌ သိမ္းထားရန္ ဂလိုင္ကိုဂ်င္ အျဖစ္ ေျပာင္းျခင္း၊ အသားဓါတ္ ႏွင့္ DNA မ်ား ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ အာရံုေၾကာအတြင္း ဓါဓုေဗဒ ဓါတ္ေပါင္းမ်ား ျပန္႔ႏွံ႔ေစျခင္း၊ ေသြးကို မခဲေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း ထံုးဓါတ္ သကဲ့သို႔ အရိုးမ်ားအား သတၱဳဓါတ္ ျဖည့္ေပးျခင္း တို႔အတြက္ မဂၢနီစီယံကို မရွိမျဖစ္ လိုအပ္သည္။ ႏုိ႔ထြက္ ပစၥည္းမ်ား၊ အသားငါးႏွင့္ အစိမ္းရင့္ေရာင္ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္မ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ရႏိုင္ပါသည္။
Phosphate
အရိုးထဲတြင္ အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရၿပီး ၾကြက္သား အေပ်ာ့မ်ား ထဲတြင္လည္း အနည္းငယ္ ေတြ႔ရသည္။ ခႏၶာကိုယ္ အတြက္ စြမ္းအင္ သိုေလွာင္ျခင္း ႏွင့္ သယ္ေဆာင္ျခင္း။ ဗီတာမင္ ဘီ အသံုးျပဳရာတြင္ ကူညီျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္မွ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ စစ္ထုတ္ ရာတြင္ အကူ ပစၥည္းအျဖစ္ အသံုးျပဳျခင္း စသည့္ တို႔အတြက္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါသည္။
Sodium and Potassum
Sodium (ဆားဓါတ္) သည္ ဆဲ အျပင္ဘက္ရွိ အဓိက သတၱဳဓါတ္ျဖစ္ၿပီး Potassium သည္ ဆဲ အတြင္းရွိ အဓိက သတၱဳ ျဖစ္သည္။ ၎တို႔ ႏွစ္ခုတြဲ၍ နာ့ဗ္ေၾကာ စနစ္၏ လွ်ပ္စစ္ စီးျဖန္းမႈ Action potential ကို ထိန္းေပးၿပီး ဆဲအတြင္း Sodium ပါ၀င္မႈ (0.9g/L) ပံုမွန္ ျဖစ္ေအာင္ အရည္၏ မွ်ေျခကို ထိန္းေပး သည္။ ၎တို႔ႏွစ္ခု ဆဲလ္အတြင္းအျပင္ ဟန္ခ်က္ညီညီ လုပ္ေဆာင္၍ ၾကြက္သားကို က်ံဳ႔ေစျခင္း ျဖင့္ ႏွလံုး၊ ေက်ာက္ကပ္ စသည္တို႔ကို ပံုမွန္ အလုပ္လုပ္ ေစပါသည္။ Sodium သည္ ဘိုင္ကာဗြန္နိတ္ႏွင့္ ေပါင္း၍ လည္း ခႏၶာကိုယ္ တြင္ ေရ၊ အက္ဆစ္၊ ေဘ့စ္ႏွင့္ ေသြးထဲ ေသြးရည္ၾကည္ (Plasma) ပါ၀င္မႈ ပမာဏတို႔ကို ထိန္းညွိ ေပးပါသည္။ ေန႔စဥ္ ေပါင္းခံေရ မွလြဲၿပီး ေန႔စဥ္ စားသံုး ေနသည့္ အဟာရတိုင္းတြင္ ဆားဓါတ္ ပါ၀င္ၿပီးျဖစ္၍ ဆားကို သီးသန္႔ ထပ္ျဖည့္ စားရန္ မလိုပါ။ ဆားကို ခ်က္ျပဳတ္ ရာတြင္ ဆားကို ျဖည့္စြက္ အသံုးျပဳ ေနျခင္းမွာ အရသာ အတြက္သာ ျဖစ္ပါသည္။
Zinc (သြပ္ဓါတ္)
သြပ္ဓါတ္သည္ အနာက်က္ လြယ္ေစျခင္း၊ အသားဓါတ္ ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ဗီတာမင္ A ေရႊ႔လ်ားရာတြင္ အကူအညီ ေပးျခင္း၊ ပံုမွန္ အေရျပား လုပ္ငန္းစဥ္ အတြက္ လိုအပ္ေသာ အင္ဇိုင္းႏွင့္ ဓါတ္ျပဳျခင္း၊ အစားအစာ မ်ား၏ အရသာႏွင့္ အနံ႔ကို နဂို အတိုင္း ျဖစ္ေအာင္ ထိန္းေပး ျခင္းႏွင့္ ခုခံအား လုပ္ေဆာင္ခ်က္ မ်ားအတြက္ အကူအညီ ေပးသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈ အျဖစ္နည္းၿပီး ျဖစ္ပါက အေရျပား၊ အစာျမိဳျပြန္၊ မ်က္ၾကည္လႊာ ေရာဂါမ်ား၊ ကေလးမ်ား တြင္ ႀကီးထြားမႈ ေႏွးေကြး ေစျခင္းမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
Ref: Public Health in Myanmar
1. ဗီတာမင္မ်ား (Vitamins)
ဗီတာမင္ကို ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေသာ ဗီတာမင္ (Water-soluble Vitamins) ႏွင့္ ဆီတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေသာ ဗီတာမင္ (Fat-soluble Vitamins) ဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳး ခြဲျခား ထား ပါသည္။ ဗီတာမင္ C ႏွင့္ B အုပ္စု၀င္ မ်ားသည္ ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္သည့္ ဗီတာမင္မ်ားျဖစ္ၿပီး ဗီတာမင္ A, D, E ႏွင့္ K မ်ားသည္ အဆီတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေသာ ဗီတာမင္မ်ား ျဖစ္သည္။ ကြဲျပား သည္မွာ အဆီတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေသာ ဗီထာမင္ တခ်ိဳ႔ကို ခႏၶာကိုယ္ မွ ထဲမွာပင္ ထုတ္လုပ္ ေသာ ေၾကာင့္ အစားအစာ မ်ားတြင္ ၀ါ၀င္ရန္ မလုိပါ၊ သို႔ေသာ္ လည္း ၎တို႔၏ အသံုး၀င္ပံုႏွင့္ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက ျဖစ္လာ ႏိုင္သည့္ ျပႆနာ မ်ားကို သိရွိထား ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေသာ ဗီတာမင္မ်ား သည္ ခႏၶာကိုယ္ ထဲတြင္ သိုေလွာင္ ထားျခင္း မရွိ ေသာ ေၾကာင့္ ေန႔စဥ္ ပံုမွန္ စားသံုးရန္ လိုအပ္သည့္ မရွိမျဖစ္ သည့္ အာဟာရ မ်ား ျဖစ္သည္။
ဗီတာမင္ A
ခႏၶာကိုယ္ အတြင္း အေပၚရံ ဆဲလ္မ်ားႏွင့္ ခၽြဲသလိပ္ ရွိရာဆဲလ္ ( Mucosa cells) ကို ပံုမွန္ ဖြဲ႔စည္း ေစ၍ အလင္းေရာင္ နည္းေသာ ေနရာတြင္ အျမင္ အာရံုကို ပိုမို ၾကည္လင္ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ ေပးသည္။ ၎ကို တိရိစာၦန္ ထြက္ အစားအစာမ်ား၊ ေဂၚဖီထုပ္၊ ဆလတ္ရြက္ မံုလာဥစသည့္ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္မ်ား ႏွင့္ အသီးႏွံ အမ်ိဳးမ်ိဳး တြင္ ရႏိုင္ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက ညဘက္ မျမင္ရျခင္း၊ အေရျပား ၾကမ္း၍ ေျခာက္ျခင္း ႏွင့္ ေရရွည္ ခ်ိဳ႔တဲ့ေနပါက မ်က္ၾကည္လႊာ ေျခာက္ခမ္း တြန္႔လိမ္ၿပီး မ်က္စိကြယ္ သည္ အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
ဗီတာမင္ B1
ကာဗြန္ ဟိုက္ဒရိတ္အစာ ဇီ၀ကမၼ လုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ နာ့ဗ္ဆဲလ္မ်ား အဟာရအတြက္ အေထာက္အကူ ျပဳေပးသည္။ ၎ကို ကစီဓါတ္ အစာမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ပဲ၊ အသား၊ အာလူးႏွင့္ သစ္ေစ့မ်ား၊ လိေမၼာ္သီး၊ ဖရဲသီးႏွင့္ ေထာပတ္သီး မ်ားတြင္ ရႏိုင္ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက အစား အေသာက္ပ်က္ျခင္း၊ အျပင္ပိုင္း နာ့ဗ္ေၾကာ ေရာင္ျခင္း (neuritis)၊ Beriberi ဟုေခၚသည့္ ေဖၚေရာင္ျခင္း ( Wet beriberi) သို႔မဟုတ္ အလြန္အမင္း ပိန္ခ်ံဳးျခင္း (Dry beriberi) စသည့္တို႔ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။ ေရရွည္ ျဖစ္ေနပါက အာရံုေၾကာမ်ား ပ်က္စီး ယိုယြင္း လာျခင္းႏွင့္ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင့္ အသက္ ဆံုးရံႈး သည္အထိ ျဖစ္ႏိုင္ ပါသည္။
ဗီတာမင္ B2
၎ကို ကာဗြန္ ဟိုက္ဒရိတ္အျပင္ အသားဓါတ္ ဇီ၀ကမၼ လုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ ေသြးနီဥ ထုတ္လုပ္သည့္ ေနရာတြင္ အသံုးျပဳ ပါသည္။ ၎ကို အသည္း၊ ႏို႔၊ ဥမ်ားႏွင့္ ကီ၀ီသီး မ်ားတြင္ ရႏိုင္ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက အေရျပား၊ လွ်ာႏွင့္ ပါးစပ္အခၽြဲအေျမွးပါး ေရာင္ရမ္းျခင္း (angular stoma titis)၊ ႏႈတ္ခမ္းကြဲၿပီး က်ီးကန္း ပါးစပ္နာ ျဖစ္ျဖင္း၊ ေျခဖ၀ါးမ်ား ပူစပ္ပူေလာင္ျဖစ္ျခင္း၊ မ်က္စိယားၿပီး ပူစပ္ပူေလာင္ျဖစ္ျဖင္းႏွင့္ အလင္းေရာင္ အေပၚ ခံႏိုင္ရည္ မရွိျခင္း တို႔ကို ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါသည္။
ဗီတာမင္ B3
အေပၚယံ ေသြးေၾကာကို က်ယ္ေစျခင္း၊ အဆီဓါတ္ႏွင့္ ေကာ္လက္ စေရာလ္ကို က်ဆင္း ေစျခင္း အတြက္ အသံုးျပဳ သည့္အျပင္ အေရးႀကီး သည့္ တစ္ရွဴးမ်ား အသက္ရွဴ သည့္ လုပ္ငန္းတြင္ လိုအပ္ေသာ အင္ဇိုင္းကို ၎မွ ဖြဲ႔စည္း ေပးပါသည္။ ၎ကို ဗီတာမင္ B2 ပါ အစားအစာ မ်ားတြင္ ရႏုိင္သည့္အျပင္ ငွာက္ေပ်ာသီး၊ ဖရဲသီး၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီးႏွင့္ မက္မန္းသီး မ်ားတြင္ လည္း ရႏိုင္ပါသည္။ ခ်ိဳ႕တဲ့ပါက အေရျပား ေရာင္ျခင္း၊ ၀မ္းေလွ်ာျခင္း၊ စိတ္ဓါတ္က် ျခင္းမ်ား ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါသည္။
ဗီတာမင္ B6
ကာဗြန္ ဟိုက္ဒရိတ္၊ အဆီဓါတ္၊ အသားဓါတ္ စသည့္ တို႔၏ ဇီ၀ကမၼ လုပ္ငန္း မ်ား အတြက္ အကူ အင္ဇိုင္းအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ ေပးသည္။ ထို႔အျပင္ ေသြးနီဥထဲရွိ ခႏၶာကိုယ္ အတြက္ ေအာက္စီက်င္ သယ္ေဆာင္ ေပးသည့္ ဟီမိုဂလိုဘင္ ေမာ္လီက်ဴးကို ဖြဲ႔စည္းရာ တြင္လည္း အကူအညီ ေပးသည္။ ၎ကို အာဟာရ အႀကီးစား အမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ ရႏိုင္ၿပီး ေထာပတ္သီး၊ ငွက္ေပ်ာသီးႏွင့္ ဖရဲသီးမ်ားတြင္ ရႏိုင္ပါသည္။ ခ်ိဳ႕တဲ့ပါက ပါးစပ္ အေျမွးပါး ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ အျပင္ပိုင္း နာ့ဗ္ေၾကာ ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ ႏွတ္ခမ္းကြဲျခင္းႏွင့္ ေသြးအားနည္း ေရာဂါ တမ်ိဳး (Hypochromic anaemia) တို႔ကို ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါသည္။
ဗီတာမင္ B12
ဆဲလ္မ်ား ပံုမွန္ ႀကီးထြားမႈ၊ အေပၚယံ ဆဲလ္မ်ား ထုတ္လုပ္မႈ၊ ေသြးနီဥ ထုတ္လုပ္မႈႏွင့္ အာရံုေၾကာ စနစ္ရွိ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ထိန္းသိမ္း ရာ တြင္ မရွိမျဖစ္ အသံုးျပဳရန္ လိုအပ္ ပါသည္။ ၎ကို တိရိစာၦန္ထြက္ အစားအစာ မ်ားမွသာ ရရွိႏိုင္ၿပီး ဟင္းသီး ဟင္းရြက္၊ အသီးႏွံ မ်ား အပါအ၀င္ မည္သည့္ အပင္ထြက္ အစားအစာ မ်ားမွ မရႏိုင္ပါ။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက ေသြးအားနည္း ေရာဂါတခ်ိဳ႔ ( Pernicious Anaemia) ရႏိုင္ၿပီး နာ့ဗ္ေၾကာ စနစ္ ပ်က္စီး ႏိုင္ပါသည္။
ဗီတာမင္ C
အနာ ဒဏ္ရာမ်ား က်က္လြယ္ေစျခင္း၊ ေရာဂါကို ခံႏိုင္ရည္ရွိေစျခင္း၊ ကာဗြန္ဟိုက္ဒရိတ္ႏွင့္ သံဓါတ္ အစာေျခဖ်က္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္၊ အဆီ ႏွင့္ အသားဓါတ္ ထုတ္လုပ္မႈ၊ သြား၊ အရိုးႏွင့္ ဆံခ်ည္မွ်င္ ေသြးေၾကာ နံရံမ်ားအား ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္မႈ၊ အဆိပ္ ျဖစ္ေစသည့္ အရာ မ်ားအား ခုခံတိုက္ဖ်က္မႈ၊ သံဓါတ္ စုပ္ယူမႈ၊ ေသြးနီဥ ထုတ္လုပ္မႈ၊ ဆဲ အတြင္းရွိ ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္မႈ စသည့္အတြက္ ဗီတာမင္ စီကို မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါသည္။ ၎ကို အခ်ဥ္ ဓါတ္ရွိေသာ လတ္ဆတ္ သည့္ မည္သည့္ အစားအစာ မ်ားတြင္ မဆို ေပါမ်ားစြာ ရရွိႏိုင္ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက Scurvy ဟု ေခၚသည့္ ေရာဂါကို ရရွိနိုင္ၿပီး သြားဖံုး ေရာင္၍ ေသြးထြက္ျခင္း၊ ေမြးညင္းေပါက္ ပတ္လည္တြင္ ေသးငယ္ေသာ အနီစက္မ်ား ေပၚျခင္း၊ အေရျပား ေအာက္ရွိ ေပ်ာက္ၿပီးေသာ အနာ ဒဏ္ရာ ေဟာင္းမွ ေသြးျပန္ ထြက္ႏိုင္ျခင္း စသည့္ လကၡဏာ မ်ား ကို ေတြ႔ႏိုင္ ပါသည္။
ဗီတာမင္ D
ကယ္လစီယံ (ထံုးဓါတ္) ႏွင့္ တျခား သတၱဳဓါတ္ တခ်ိဳ႔ကို မွ်ေျခ ထိန္းညွိ ေပးျခင္း၊ အူသိမ္မွ ကယ္လ္စီယံႏွင့္ ေဖာ့စ္ဖိတ္ စုပ္ယူရာ တြင္ အကူအညီ ေပးသည္။ ၎ကို ခႏၶာကိုယ္ အတြင္းရွိ ေကာ္လက္ စထေရာလ္ ႏွင့္ ေနေရာင္ျခည္ တို႔ ေပါင္းစပ္ၿပီး ထုတ္လုပ္ ပါသည္။ အသည္း ႏွင့္ ငါးအဆီမ်ားတြင္ အဓိက ရႏိုင္ၿပီး ၎ကို အက်ိဳးျပဳ ေကာ္လက္စေရာလ္ အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ ေစပါသည္။ ၎အတြက္ တျခားေသာ သီးသန္႔ အစားအစာမ်ား စားရန္ မလိုပဲ ေနရာင္ျခည္ကို အေရျပားႏွင့္ ထိေတြ႔ခြင့္ အပူပိုင္း ေဒသတြင္ တေန႔ ၁၀ မိႏွစ္ ၁၅ မိႏွစ္ခန္႔၊ အေအးပိုင္း ေဒသတြင္ ထိုထက္ပို၍ ရရွိပါက လံုေလာက္ ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ ပါက လူႀကီးမ်ားတြင္ Osteomalacia ႏွင့္ ကေလး မ်ားတြင္ Rickets ဟုေခၚသည့္ အရိုးေပ်ာ့ျခင္း ႏွင့္ အရိုး ေကြးျခင္း ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ ပါသည္။
ဗီတာမင္ E
ခႏၶာကိုယ္ကို အဆိပ္ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ အရာမ်ားကို တိုက္ဖ်က္ျခင္း ႏွင့္ ျပည့္၀ဆီ (Saturated Fat) မ်ား ေၾကာင့္ ေသြးေၾကာ ပိတ္ေစ ႏိုင္သည့္ အေျခအေန မ်ားကို ကာကြယ္ ေပးသည္။ ၎ကို အဓိက အားျဖင့္ အသီးအရြက္၊ Unsaturated Fats (ဥပမာ- သံလြင္ဆီ၊ ပဲပုပ္ပဲဆီ၊ ငါးဆီ၊ ေနၾကာပန္း ဆီ စသည့္) မ်ား၊ ဥ၊ ေထာပတ္၊ ၾကမ္းသည့္ ကစီဓါတ္ (ဥပမာ- လံုးတီးဆန္၊ ဂ်ံဳၾကမ္း) စသည္ အစားအစာ မ်ားတြင္ ရႏိုင္ ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက ေသြးအားနည္း ေရာဂါႏွင့္ အစာ စုပ္ယူမႈ ခ်ိဳ႔တဲ့သည့္ ေရာဂါ ရွိသည့္ လူႀကီးမ်ား တြင္ အာရံု မစူးစိုက္ ႏိုင္မႈမ်ား ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါသည္။
ဗီတာမင္ K
အသည္း တြင္း ရွိ ေသြးခဲသည့္ အရာမ်ားကို ထုတ္လုပ္ရာ တြင္ အသံုး ျပဳသည္။ ေသြး ေပ်ာ္ေစသည့္ အစားအစာမ်ား သို႔မဟုတ္ ေဆးမ်ား ၏ သက္ေရာက္မႈကို ပိတ္ပင္ တားဆီး သည္။ ဗီတာမင္ E ကို အူမႀကီး အတြင္းရွိ ဘက္တီးရီးယား မ်ားက ထုတ္လုပ္ ေပး ပါသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက ေသြးထြက္ လြယ္ကူျခင္း၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ တြင္ ခ်ိဳ႔တဲ့ပါက ေမြးခါစ ကေလးတြင္ ေသြးထြက္ လြန္သည့္ ေရာဂါ ရႏိုင္ ပါသည္။
၂။ သတၱဓါတ္မ်ား
သတၱဳဓါတ္အားလံုးသည္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္ၿပီး ထံုးဓါတ္ႏွင့္ သံဓါတ္ ႏွစ္ခုမွလြဲ၍ တျခားေသာ သတၱဳဓါတ္မ်ားသည္ အစာ ေကာင္းစြာ စား ႏိုင္သူ မ်ားအတြက္ သာမာန္ အားျဖင့္ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈ နည္းပါး ပါသည္။ သံဓါတ္ႏွင့္ ထံုးဓါတ္ ႏွစ္ခုသာ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈမ်ားၿပီး တျခားေသာ သတၱဳဓါတ္ မ်ားကို ၀မ္း သြားျခင္း၊ ေသြးထြက္ လြန္ျခင္းႏွင့္ အန္မ်ားျခင္း စသည့္ ရုတ္တရက္ ေရာဂါ တခုခု ၀င္ေရာက္ လာမွသာ ျဖစ္ေလ့ ရွိပါသည္။
ထံုးဓါတ္ (Calcium)
ထံုးဓါတ္ သည္ အရိုး ႏွင့္ သြား ပံုမွန္ဖြ႔ံၿဖိဳးရန္အတြက္ အထူး အေရးႀကီးပါသည္။ ထို႔အျပင္ ႏွလံုး ၾကြက္သားႏွင့္ အာရံုေၾကာ စနစ္ လုပ္ငန္း လုပ္ေဆာင္ ရာတြင္ ပါ၀င္ျခင္း၊ ေသြးကို အဆင့္ဆင့္ ျပဳျပင္ရာတြင္ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ေဟာ္မုန္းမ်ားႏွင့္ အာရံုေၾကာ ျဖန္႔က်က္သည့္ အစိတ္အပိုင္း မ်ားကို သိုေလွာင္ ေပးျခင္းႏွင့္ ထုတ္ေပးျခင္း၊ ဗီတာမင္ B12 ကို စုပ္ယူရာတြင္ အကူအညီ ေပးျခင္း စသည္ တို႔အတြက္ ကယ္လ္စီယံကို မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါသည္။ ႏို႔ထြက္ ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ အသား ငါးမ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ရႏိုင္ပါသည္။
သံဓါတ္ (Iron)
ခႏၶာကိုယ္ ထဲရွိ ေအာက္စီဂ်င္ သယ္ေဆာင္ ေပးေနသည့္ ဟီမို ဂလိုဘင္ အသြင္ျဖင့္ အသံုးျပဳပါသည္။ ၎ ကို အသား၊ အသည္းႏွင့္ အစိမ္း ရင့္ေရာင္ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္ မ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရပါသည္။
Magnesium
အင္ဇိုင္း မ်ား၏ လုပ္ငန္းစဥ္၊ စားသံုး၍ ပိုလွ်ံေသာ ဂလူးကို႔စ္ကို အသည္းထဲ၌ သိမ္းထားရန္ ဂလိုင္ကိုဂ်င္ အျဖစ္ ေျပာင္းျခင္း၊ အသားဓါတ္ ႏွင့္ DNA မ်ား ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ အာရံုေၾကာအတြင္း ဓါဓုေဗဒ ဓါတ္ေပါင္းမ်ား ျပန္႔ႏွံ႔ေစျခင္း၊ ေသြးကို မခဲေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း ထံုးဓါတ္ သကဲ့သို႔ အရိုးမ်ားအား သတၱဳဓါတ္ ျဖည့္ေပးျခင္း တို႔အတြက္ မဂၢနီစီယံကို မရွိမျဖစ္ လိုအပ္သည္။ ႏုိ႔ထြက္ ပစၥည္းမ်ား၊ အသားငါးႏွင့္ အစိမ္းရင့္ေရာင္ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္မ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ရႏိုင္ပါသည္။
Phosphate
အရိုးထဲတြင္ အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရၿပီး ၾကြက္သား အေပ်ာ့မ်ား ထဲတြင္လည္း အနည္းငယ္ ေတြ႔ရသည္။ ခႏၶာကိုယ္ အတြက္ စြမ္းအင္ သိုေလွာင္ျခင္း ႏွင့္ သယ္ေဆာင္ျခင္း။ ဗီတာမင္ ဘီ အသံုးျပဳရာတြင္ ကူညီျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္မွ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ စစ္ထုတ္ ရာတြင္ အကူ ပစၥည္းအျဖစ္ အသံုးျပဳျခင္း စသည့္ တို႔အတြက္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါသည္။
Sodium and Potassum
Sodium (ဆားဓါတ္) သည္ ဆဲ အျပင္ဘက္ရွိ အဓိက သတၱဳဓါတ္ျဖစ္ၿပီး Potassium သည္ ဆဲ အတြင္းရွိ အဓိက သတၱဳ ျဖစ္သည္။ ၎တို႔ ႏွစ္ခုတြဲ၍ နာ့ဗ္ေၾကာ စနစ္၏ လွ်ပ္စစ္ စီးျဖန္းမႈ Action potential ကို ထိန္းေပးၿပီး ဆဲအတြင္း Sodium ပါ၀င္မႈ (0.9g/L) ပံုမွန္ ျဖစ္ေအာင္ အရည္၏ မွ်ေျခကို ထိန္းေပး သည္။ ၎တို႔ႏွစ္ခု ဆဲလ္အတြင္းအျပင္ ဟန္ခ်က္ညီညီ လုပ္ေဆာင္၍ ၾကြက္သားကို က်ံဳ႔ေစျခင္း ျဖင့္ ႏွလံုး၊ ေက်ာက္ကပ္ စသည္တို႔ကို ပံုမွန္ အလုပ္လုပ္ ေစပါသည္။ Sodium သည္ ဘိုင္ကာဗြန္နိတ္ႏွင့္ ေပါင္း၍ လည္း ခႏၶာကိုယ္ တြင္ ေရ၊ အက္ဆစ္၊ ေဘ့စ္ႏွင့္ ေသြးထဲ ေသြးရည္ၾကည္ (Plasma) ပါ၀င္မႈ ပမာဏတို႔ကို ထိန္းညွိ ေပးပါသည္။ ေန႔စဥ္ ေပါင္းခံေရ မွလြဲၿပီး ေန႔စဥ္ စားသံုး ေနသည့္ အဟာရတိုင္းတြင္ ဆားဓါတ္ ပါ၀င္ၿပီးျဖစ္၍ ဆားကို သီးသန္႔ ထပ္ျဖည့္ စားရန္ မလိုပါ။ ဆားကို ခ်က္ျပဳတ္ ရာတြင္ ဆားကို ျဖည့္စြက္ အသံုးျပဳ ေနျခင္းမွာ အရသာ အတြက္သာ ျဖစ္ပါသည္။
Zinc (သြပ္ဓါတ္)
သြပ္ဓါတ္သည္ အနာက်က္ လြယ္ေစျခင္း၊ အသားဓါတ္ ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ဗီတာမင္ A ေရႊ႔လ်ားရာတြင္ အကူအညီ ေပးျခင္း၊ ပံုမွန္ အေရျပား လုပ္ငန္းစဥ္ အတြက္ လိုအပ္ေသာ အင္ဇိုင္းႏွင့္ ဓါတ္ျပဳျခင္း၊ အစားအစာ မ်ား၏ အရသာႏွင့္ အနံ႔ကို နဂို အတိုင္း ျဖစ္ေအာင္ ထိန္းေပး ျခင္းႏွင့္ ခုခံအား လုပ္ေဆာင္ခ်က္ မ်ားအတြက္ အကူအညီ ေပးသည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈ အျဖစ္နည္းၿပီး ျဖစ္ပါက အေရျပား၊ အစာျမိဳျပြန္၊ မ်က္ၾကည္လႊာ ေရာဂါမ်ား၊ ကေလးမ်ား တြင္ ႀကီးထြားမႈ ေႏွးေကြး ေစျခင္းမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
Ref: Public Health in Myanmar
0 comments:
Post a Comment